در اواخر دههی 70 میلادی و در میانهی جنگ سرد ارتش اتحادیهی جماهیر شوروی برای حفاظت از ساختمانهای حساس خود سامانهی پدافند موشکی را طراحی کرد که بعدها S-300 نام گرفت. آنها به مرور قابلیتهای این سیستم را توسعه دادند تا به امروز که گفته میشود بجز هواپیماهای فوق رادار گریز F22 و B2 هواپیمای دیگری نمیتواند از تیررس این پدافند در امان بماند.
S-300 سامانهی موشکی زمین به هوای میان بردی است که توانایی عملیات در تمام ارتفاعها و شرایط را دارد. این پدافند از ابتدا برای رهگیری هواپیما و موشکهای کروز ساخته شده بودکه بعدها توانایی رهگیری موشکهای بالستیک نیز به آن افزوده شد. ردیاب راداری S-300 قابلیت رهگیری حداکثر 100 هدف را داشته و سیستم آتش آن میتواند با 12، 24 و 36 هدف درگیر شود که آن را به یکی از مرگبارترین سیستمهای ضدهوایی حال حاضر جهان مبدل میسازد. نقطهی قوت دیگر این سامانه عدم نیاز به عملیات نگهداری خاص برای موشکها و ذخیره شدن آنها مانند مهمات عادی است، علاوه بر آنکه S-300 ظرف مدت فقط 5 دقیقه میتواند آمادهی شلیک شود.
تولید گستردهی این سیستم در سال 1975 آغاز شد اما خانوادهی ضد بالستیک V+ در سال 1987 تولید شدند. تاکنون سیستم راداری و برد این پدافند چندین بار بهبود یافته و به روز رسانی شده است. رقیب غربی S-300 پدافند آمریکایی MIM 104 پاتریوت است. در مواقع لزوم میتوان از S-300 به عنوان یک سیستم تهاجمی نیز استفاده کرد. موشکهای نیمه متحرک از خانوادهی V این سیستم با سوار شدن بر روی وسایل نقلیه زرهی و استفاده از قابلیت shoot & scoot میتوانند اهداف را هدف قرار داده و سپس محل خود را تغییر دهند، چین به خوبی از این قابلیت برای تهدید تایوان استفاده میکند. از سال 2006 ارتش روسیه نمونهی پیشرفتهتری از این سامانه به نام S-400 تریموف یا طبق نامگذاری ناتوSA-21 را به خدمت گرفته که بردی تا 400 کیلومتر را دارد.
خانوادهی S-300
برد این موشک از 5 تا 47 کیلومتر بوده و قابلیت حمل کلاهک 133 کیلوگرمی را دارد.
S-300 F
این موشک سوخت جامد برای نیروهای دریایی توسعه یافته است. سرعت آن 6120 کیلومتر در ساعت بوده و از 7 تا 90 کیلومتر برد دارد و همچنان میتواند کلاهکی 133 کیلوگرمی را حمل کند.
S-300 FM
این سیستم پیشرفته شدهی نوع قبلی است که سرعت آن تا 10 هزار کیلومتر در ساعت افزایش یافته و میتواند به کلاهکی 150 کیلوگرمی مسلح شود.
S-300 PMU
این موشک بسیار شبیه به مدل FM است. مدل جدیدتر آنکه در سال 1997 ساخته شد MU-2 نام دارد که برد آن تا 195 کیلومتر و توانایی حمل بار آن به 180 کیلوگرم میرسد.
S-300 V
این سیستم موشکی نیمه متحرک و ضد بالستیک بر روی خودرو نصب میشود و راداری قدرتمند برای درگیری با موشکهای بالستیک بر روی خودروی این موشک نصب شده است.