زندگانی امام علی ع در یک نگاه (بحث کوتاهی در باره امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب ع)
حضرت علی بن ابی طالب ع ، سی سال بعد از عام الفیل ، روز جمعه سیزده رجب در خانه خدا ( کعبه ) متولد شد ، و در سال چهل از هجرت شب نوزدهم ماه رمضان المُبارک ، وقت طلوع فجر با شمشیر ابن ملجم مرادی ضربت خورد و شب بیست و یکم همان ماه به شهادت رسید .
بنابراین عمر با برکت حضرت شصت و سه سال بود . ده سال قبل از بعثت و بیست و سه سال در حضور رسول اکرم ص ، و سی سال بعد از رحلت حضرت رسول زندگی کرد . زندگی علی ع ، زندگی پر برکتی بود برای اسلام ؛ بلکه برای بشریت ، و اگر آن بزرگوار نبود ، تاریخ ، تاریخ نبود . گوشه های درخشنده تاریخ ، روزهای عمر امیر المؤمنین ع است .
سخن گفتن در باره امیر المؤمنین ع کار آسانی نیست و ما فقط به ذکر فرازهایی کوتاه از زندگی امیرالمؤمنین ع در این نوشته می پردازیم : راستی علی کیست ؟
لام بر مولد و میلاد مولا
دشت گونه ها از باران دیدگان ، متنعم می شوند آنگاه که دست نیاز ، عنایت یار را بکاود و در قنوت عاکفین ، قلب ها را به کریم بی نیاز ، اهدا کنند . در باغ اعتکاف و در صحن صفا و ساحت سپیده ، اشک به امید عبور دلارام می افشانیم و هم آوا با معتکفان معراج ، نام خجسته علی را ترنم می کنیم . شاکر و شادمان از آنیم که کعبه شکافت و عدالت ، شکوفا شد . مباهات ماست که دیوار دل هایمان نیز بشکافد و ذره ای از آفتاب عنایت مولا در آن حلول کند .
یاران !
به شکرانه نزول عشق از سحاب رحمت ، سر به آستان دوست سایید و اجلال امیر حماسه به محفل خاکیان، خوشامد گویید . شکرا که آفتاب فتوّت از افق کعبه دمید و شبنم شرافت بر گلبرگ هستی نشست . همراز نبوت ، آغوش احمد می کاود و محراب مسجد کوفه را . از کعبه تا بیت المعمور را با قلب شیعیان آذین بسته اند . ولایت کل آمد و کل ولایت ظهور کرد . مولای ما با ولادت خویش کربلا را به ارمغان آورد و سمند حماسه را راهی میدان خلوص و مجاهدت نمود . شعف را به شیعه بخشید و گل تبسم را به رسول یار و فخر آفرینش اهدا کرد . بدر سخاوت تابید . هستی ، دوباره بهار را تجربه کرد و بر شانه های خسته زمین ، همای سعادت نشست و سایه سبز عدالت بر کویر تفتیده تاریخ، گسترده شد . جغرافیای مودت و محبت، ترسیم گردید . صدف بیت الله الحرام ، رخشا ن ترین گوهر کائنات را به خلقت عطا نمود . نکهت گل از مکه وزید و صاحب ذوالفقار، با وقار آمد . ساقی عطشناکان قسط با ساغر طهور معدلت ، پای در حلقه دلخستگان نهاد و نوید سپیده وصل ، انتشار یافت . دیده بگشایید که خورشید از خانه یار برآمد و بر آسمان و اهل زمین تابید . دل به شکوفه های امید بیارایید که امیر عدل و عاطفه ، خرامان به مسند احسان و عنایت دلدار آمد . یاور رسول ، جان مصطفی ، بشارت بهشت و نسیم احسان عرش و ولایت مطلق و آیت کرامت نازل شد.گرده روزگار ، بار اندوه بر زمین نهاد و باغ بلیغ احساس ، سرشار از عطر نرگس و یاس به تماشای دست افشانی گل ها و غزلخوانی عندلیبان نشست . شبنم شوق بر رخسار نسترن چکید و باران ستاره ، ساحت صبح را مصفا نمود و کرانه نور را امواج دریای سُرور، سرشار از نمناکی طراوات کرد . حُسن یوسف و اعجاز مسیح و بیضای کلیم و سطوت خلیل و رحمت احمد، جلوه مکرر یافت .
ای عاشقان و مستغفران در اسحار و معتکفان درگاه یار !
سجاده سپاس بگسترانید و نماز نیاز ادا کنید و یا علی گویان به استقبال بهار ایمان بیایید و بذر رجاء در مزرع سبز رجب بیفشانید و با مقیمان مقام قدس ، همنوا شوید و دل در دست مهرآگین مولا به ودیعت سپارید ، که آنک صلای سرخوشان باده پرست است فنای در فتوت حیدر و بقا بر ولای ساقی کوثر .
چه خجسته صباحی است زاد روز راد مرد میدان عباد ؛ آنگاه که از آسمان ، فلق می بارد و از هور ، سپیده می تراود . امروز در پیاله لاله به ناز ، نور ناب می ریزند . غنچه دل به عشوه با شبنم شوق ، رخسار می آراید .
امیر غدیر و مولای خدا جویان ، چونان آیات عشق بر کعبه نازل شد . توحید و ولایت و نور در خانه یار به هم برآمدند و به زیارت علی نایل شدند . کعبه ، گلدان زیبا ترین یاس هستی گردید . بهار در گستره زمین و آیینه در عرصه آسمان گسترد . سپاه سپیده ، طلوع طلعت مهر را به نظاره نشست .
یا علی ! به رواق دیدگان شیعه خوش آمدی !
ذوالفقار تو آیه عدالت بود و عدالتت سوره سعادت . جهاد و عزت و قسط ، آستانبوس سرای پاکت بودند . شهادت ، مشتاق تو بود و شجاعت ، خاضع درگاهت. بهشت شیعه ، خال گونه توست .
یا ابوتراب !
تمامی شب های قدر عاشقان ، فدای لیله المبیت تو باد . چشمان سیاه تو لیله القدر است و ابرویت محراب مستغفرین . دل های ما در سُرور میلادت از شوق ، بسان کعبه شکافت و شکوفه امیدمان شکفت .
یا اباالحسن !
سوگند به خاک قدومت که تا قیام قائم آل طه ، خاکسار آستان ولایتیم و بر پیمان الهی خویش ، پایدار .
سلام ساکنان مسکن صدق و ارادت پاک دلدادگان ، نثار مقدم قدسی تو باد . سلام شیعه بر قسیم نار و نور ، سالار حماسه و حضور ، امام شکیبا و شکور . سلام بر مولد و میلادت ، سلام بر مشهد و معراجت . ای مولای موحدان و امیر ایمانیان و مقتدای مجاهدان ! این کلام عرشی شیعه است که با ولادت با جلالت تو می گوید : « فزت و رب الکعبه »
سید مسعود علوی
قال رسول الله (ص) : علی مع الحق و الحق مع علی
هر کجا حق است علی هم آنجاست و هر کجا علی است حق هم همراه اوست. (بحار ج 40 ص 25)
در مقابل اقیانوس وجود علی (ع) ما قطره هم نیستیم . او دومین شخصیت عالم امکان است.
پیامبر در جای دیگر می فرمایند ، کلامی بسیار زیبا و ارزشمند :
"علی منی و انا منه - علی از من است و من از اویم " (بحار جلد 38 ص 74)
از دوران کودکی در دامن من پرورش یافت ، اولین کسی بود که به من ایمان آورد ، لحظه ای بر من نگذشت مگر اینکه در کنار من بود ، علی از من است و من از اویم . یعنی راه من ، کتاب من ، دین من ، مرام من ، اهداف الهی من با ولایت و امامت علی (ع) ادامه پیدا می کند و پا بر جای می ماند .
و نیز فرمود :
" علی جان ! تو برای امت من همچون کشتی نوحی .
هر کس داخل این کشتی شد به ساحل نجات و فلاح و رستگاری خواهد رسید و هر کس سرباز زد در لابه لای امواج شکننده این دنیای مادی شکسته خواهد شد و در گرداب این دریای متلاطم از بین خواهد رفت . " یا علی مثلک فی امتی کمثل سفینه نوح من رکبها نجا و من تخلف عنها غرق " (الخصال جلد 2 ص 580 - بحار الانوار جلد 31 ص 432)
و باز این پیامبر رحمت فرمودند :
" انا مدینه الجنه و علی بابها فمن اراد الجنه فلیاتها من بابها " . ای مردم ! من شهر بهشتم و علی در بهشت است هر کسی اراده رفتن به بهشت را دارد و می خواهد وارد آن شود باید از در آن وارد شود ." (بحار جلد 40 ص 207) و فرمودند : " یا علی انت قسیم الجنه و النار - یا علی تو تقسیم کننده بهشت و دوزخی . بحار جلد 49 ص 173 "
می فرماید کسی که حب و عشق تو را دارد و محبت تو در سینه اش موج می زند به بهشت خواهد رفت و کسی که دشمن توست و عداوت و بغض تو را دارد ، بی شک جهنمی خواهد بود.
علی (ع) انسان والایی است که در خانه حق (کعبه) پای به عرصه گیتی می گذارد و در محراب عبادت (مسجد کوفه) خروج خونین خود را آغاز می کند و از این سرای فانی رخت بر می بندد.
روایت بسیار زیبایی را علامه امینی در اثر جاودان خود الغدیر نقل می کند خیلی ارزنده است . می گوید روزی کسی از صحابه در کوچه های مدینه فریاد می زد : " من قال لااله الاالله و جبت له الجنه " هر کس بگوید لااله الا الله بهشت بر او واجب می شود .
عمربن خطاب جلوی او را گرفت و گفت چه می گویی ؟ این عبارت مردم را گستاخ می کند تا هر گناه و معصیتی انجام دهند آن شخص گفت : من از خودم نمی گویم ، این سخن رسول خداست . گفت چه کسی و کجا شنیده ؟ آن شخص گفت خودم امروز در مسجد شنیدم . رفتند خدمت پیامبر رو به رو کنند . پیامبر (ص) و صحابه حضور داشتند عمر عرض کرد یا رسول الله شما فرمودید ؟ پیامبر (ص) پاسخ دادند : بله من گفتم ولی به شرط ولایت " هذا الرجل " و با انگشت مبارک اشاره به علی (ع) کردند . (الصوارم المحرقه ص 6)
همان سخنی که علی بن موسی الرضا (ع) در دروازه نیشابور فرمود :
قال الله تبارک و تعالی - " لااله الا الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی در ادامه فرمودند : به شرطها و شروطها و انامن شروطها " موقعی این شعار انسان را به بهشت می برد که پرچم دست علی(ع) یا دست علی بن موسی الرضا باشد . همین ولایت و همین قرآن و شعارها اگر دست علی (ع) باشد مردم به سوی بهشت هدایت می شوند و اگر دست معاویه ها باشد مردم را به جهنم می برد.
پیامبر (ص) فرمود :
حزب علی حزب الله و حزب اعدائه حزب الشیطان - حزب علی حزب خداست و حزب دشمنش حزب شیطان است . (هر کس که باشد) " بحار جلد 38 ص 95 "
و علی(ع) را نشان دادند و فرمودند : «کسانی که دنباله روی او هستند رستگارند . علی و شیعه هم الفائزون یوم القیامه . بحار جلد 40 ص 76»
علی (ع) کیست ؟ مظهر اخلاص و صفا ، مجسمه تقوا و عدالت و گذشت و ایثار و مروت و رادمردی ، قرآن ناطق ، مطیع و فداکار برای پیامبر(ص) است .
آیا جز علی (ع) کسی می تواند بگوید "انا عبد من عبید محمد - من بنده ای از بندگان محمد (ص) کافی جلد 1 ص 89 باب الکون و المکان "
علی (ع) خودش چنین می فرمایند :
شما دیده اید یک کودک چگونه دنبال مادر می دود من این گونه از پیامبر (ص) . پیروی می کردم ، چطور یک بچه خردسال تمام هستی خود را در وجود مادر می بیند ، قلبش به عشق مادر می تپد ، مادر دور می شود نگران می شود ... من این گونه دنبال پیامبر بودم ، کودک بودم در دامان پیامبر بودم ، ده ساله بودم به او ایمان آوردم ، هنوز دعوت علنی نشده بود ، من بودم که در کوه ها و غارها با پیامبر نماز می خواندم ، بیست و سه سال سایه به سایه پیامبر بودم ، او را رها نکردم ، در تمام جنگ ها در رکاب او بودم ، تنها یک شب پیامبر را رها کردم و آن شب ، شبی بود که پیامبر از مکه به مدینه هجرت فرمودند ، می خواستند او را بکشند و من ضربت شمشیرهای آخته را به جان و دل خریدم تا پیامبر سالم از مکه به مدینه بروند .
پس علی (ع) یک ارتباط کامل وجودی با پیامبر (ص) داشت یعنی وجودش به وجود او بستگی داشت . هفت روز علی (ع) به دستور پیامبر (ص) از مدینه خارج می شود (توسط حضرت جبرائیل (ع) به پیامبر خبر دادند که عده‌ای شامی قصد جان تو را کرده اند، علی را تنها بفرست به جنگ با آنها ...) پیامبر بی تاب علی است ، آرامش ندارد ، مگر نه اینکه ذکر باعث آرامش دل هاست .
" الذین آمنوا و تطمئن قلوبهم بذکرالله الا بذکرالله تطمئن القلوب - همانان که ایمان آورده اند و دل هایشان به یاد خدا آرام می گیرد ، آگاه باش که با یاد خدا دل ها آرام گیرد . " مگر نه اینکه نماز ذکر است . " اننی انا الله لا اله الا انا فاعبدنی و اقم الصلاه لذکری . این منم خداوند که خدایی جز من نیست ، پس مرا پرستش کن و به یاد من نماز برپا دار . "
در این هفت روز چه شده بود که آرامش پیامبر تحت الشعاع قرار گرفته بود ؟ پیامبر که می فرماید بلال اذان بگو ، راحتمان کن . انتظار وقت نماز را می کشد. پیامبر می خواهد بفرماید علی (ع) امامت امت و اصول دین و نماز با همه عظمتش فروع دین است و این ارتباط دو طرفه است ، یک ارتباط کاملا وجودی و لذا می فرماید هر کس از علی برایم خبری بیاورد بهشت جایزه اوست . اینها همه برای ما درس است . خدا با ارتباط دارد ، قرآن و پیامبر و امام زمان و سایر معصومین (ع) با ما ارتباط دارند ولی چرا این ارتباط وجودی باید یکطرفه باشد ، چرا من هم همانند ارتباط وجودی بین پیامبر و علی (ع) نباید با امام زمانم ارتباط وجودی داشته باشم . متاسفانه ما می گوییم پدر و مادرم به فدای تو ولی به اندازه ای که با پدر و مادرم ارتباط وجودی دارم با امام زمانم ندارم . که اگر داشته باشیم تمام گرفتاری ها حل می شود و مفهوم واقعی انتظار همین است . ما منتظریم عزیزمان (پدر ، مادر ، همسر ، فرزند و ...) از سفر‌ی طولانی برگردد چقدر این انتظار شیرین است اما برای عزیزتر از جانمان هم این انتظار را در حد معرفت خود داریم ؟ اگر نداریم که نداریم ، معرفت نداریم.
علی نقطه آغاز بعثت پیامبر است و الگوی رستگاری است و اما نقطه پایان رسالت و بعثت پیامبر گرامی کجاست ؟ " یا ایهاالرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمک من الناس ان الله لایهدی القوم الکافرین - ای پیامبر ! آنچه از جانب پروردگارت بر تو نازل شده ابلاغ کن ؛ و اگر نکنی رسالت او را انجام نداده ای ، و خدا تو را از گزند مردم نگاه می دارد . همانا خدا گروه کافران را هدایت نمی کند . (مائده 67) کافران کسانی هستند که حقایق را می پوشانند و می گویند پیامبر گفته من علی را دوست دارم ، شما هم بیایید علی را دوست داشته باشید.
با این همه جریانات غدیر و ... مقام علی (ع) را از برادری به دوستی تنزل دادند . اگر گفت دوست است چرا آمدید و گفتید . " آفرین ، آفرین بر تو باد یا علی که مولای من و هر مرد و زن مسلمانی ... و قال فیما قال بخ بخ لک یا علی اصبحت مولای و مولی کل مومن و مومنه ... (بحار جلد 21 ص 387) " دوستی که بیعت نمی خواهد . تا همان روز با علی دوست بودید و علی (ع) با پیامبر (ص) صیغه اخوت خوانده بود ، دوستی این حرف ها را نمی خواهد ، اگر دوستی است دیگر دعا نمی خواهد " من کنت مولاه فعلی مولاه، اللهم و ال من والاه و عاد من عاداه و انصر من نصره و ا خذل من خذله - مگر ما می گوییم هر که با دوست ما دشمن است او را بکش ... اگر دوستی ساده بود این آیه بعدش نمی آمد ... " الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی ... امروز کافران از (شکست) آیین تو ناامید شدند ، بنابراین از آنها نترسید و از من بترسید.
امروز دین شما را برای شما کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و دین اسلام را برشما پسندیدم ... (مائده 3) علامه امینی (ره) می فرماید صدو ده نفر از صحابه گرامی ، هشتاد و چهار نفر از تابعین و صد وشصت مورخ قابل اعتماد حادثه غدیر را نقل کرده اند .
طبری مفسر بزرگ سنی می گوید وقتی آیه یا ایها الرسول نازل شد خدا به پیامبر فرمود مردم را جمع کن بگو علی برادر من است، وصی من است ، خلیفه و جانشین من است ، اولی به تصرف به همه مومنین است. پیامبر (ص) فرمود : لو اجتمع الناس علی حب علی بن ابی طالب لما خلق الله عز و جل النار- اگر مردم در دوستی و محبت و عشق علی هماهنگ و یکپارچه می شدند هر آینه خداوند آتش را نمی آفرید . "جهنم را خلق نمی کرد . " (بحار 39 ص 205)
اگر مردم با علی و ولایت علی (ع) هماهنگ بودند همان بهشت را که خدا وعده داده ، با حکومت و ولایت حضرت علی و اولاد پاکش (ع) به وجود می آمد، و در خانه اش به آتش کشیده نمی شد ، پیکر امام مجتبی (ع) فرزند عزیزش تیرباران نمی شد و امام حسین (ع) و یارانش به شهادت و اسارت دچار نمی شدند و امروز یک مشت یهودی صهیونیست آواره در مقابل چشمان بیش از یک میلیارد مسلمان در قبله اول مسلمین پایکوبی نمی کردند ، امروز یک نظام اسلامی در دنیا مورد هجوم خودکامگان قرار نمی گرفت ، امروز این‌قدر ساز مخالفت در برابر ولایت فقیه و حاکمیت مجتهد عادل زده نمی شد .
باید علی وار زندگی کرد ، پیروی حق کرد و پیروی از پیامبر ؛ همان طور که علی (ع) به دنبال پیامبر (ص) می دوید . الحمدلله الذی جعلنا من المتمسکین بولایت علی بن ابی طالب و اولاده المعصومین علیهم السلام.
مهندس محمود یادبودی
